september 2015

Zondagsschool   

"Zwoegend aan het harmonium, luid en blij zingend."
Als iemand zo beschreven wordt, hebt u er dan een voorstelling bij? Misschien - maar dan moet u waarschijnlijk al op leeftijd zijn en daarbij van protestant-christelijke huize. Hier haalt iemand herinneringen  op aan zijn vroegere "meester" op de zondagsschool.
Vaak waren het inderdaad begeesterde juffen en meesters die op zondag de kinderen in de lagere schoolleeftijd bijbelverhalen vertelden, met ze zongen, spelletjes speelden en hen zo voorbereidden op hun gang naar de kerk als ze ouder waren.

Het instituut zondagschool is al meer dan 150 jaar oud. Het was een van oorsprong joodse arts, Abraham Capadose, die in 1837 in Den Haag een bijbelvertelkring voor kinderen en jongeren begon: de eerste zondagsschool. Al snel werd  overal in het land zijn voorbeeld gevolgd. In 1850 richtte men de Nederlandsche Zondagsschool Vereeniging op die al die scholen ging ondersteunen.

In de 19e eeuw was er nog geen leerplicht. Op het platteland werkten kinderen mee op de boerderij en in de stad gingen ze naar de fabriek. Op zondag vingen dominees en vrijwilligers deze kinderen op, leerden  ze lezen en schrijven, vertelden bijbelverhalen en werkten mee aan hun opvoeding.  Later, toen de kinderen verplicht naar school gingen, concentreerde men zich op de geloofsopvoeding binnen de kerken.

Hoe zag zo'n zondagsschooluur eruit?  Men volgde een jaarrooster van bijbelteksten en bracht die in de vorm van een verhaal, de begenadigden vertelden mooi uit het hoofd, anderen lazen voor uit de kinderbijbel.  De vertelling werd vaak begeleid met plaatjes van bijbelse figuren e.d. die op een flanelbord werden geplakt. Ook moesten de kinderen een psalm of ander kerkelijk lied uit het hoofd leren en opzeggen. Als dat goed was, kreeg hij of zij een stichtelijk plaatje. En aan het eind van de periode op de zondagsschool een heus diploma. In 1933 bezochten 250.000 kinderen de scholen. Deze aantallen zullen nu bij lange na niet gehaald worden.

Dat de zondagsschool in die tijd erg leefde, bewijst het feit dat in 1932 de ongetrouwde gebroeders Schalij, boeren in het Gein, een schenking deden zodat  er een zondagsschool  gebouwd  kon worden in Gein-Noord. Menig kind uit het Gein, oud Weesperkarspelaar, kan er nog over vertellen. 
Het zondagsschoolgebouwtje  is nu al lang geen school meer, hoewel: kunstschilder Jan van Kempen heeft er zijn atelier en geeft er schildersles. Op zondagmiddag kun je er langsgaan om zijn werk te bekijken en te genieten van heerlijke zelfgebakken appeltaart.

Tjark Keijzer